Finansal okuryazarlık, bireylerin ve toplumların ekonomik refahı için hayati bir öneme sahiptir. Ancak, Türkiye'de finansal okuryazarlık seviyesinin düşük olması, bireysel ve toplumsal düzeyde çeşitli sorunlara yol açmaktadır. Bu yazıda, finansal okuryazarlığın önemini tarihi perspektiften ele alacak ve Osmanlı İmparatorluğu'ndan günümüze finansal alışkanlıklarımızın nasıl şekillendiğini inceleyeceğiz.

Tarihsel Perspektifte Finansal Okuryazarlık

Ülkemizde finansal okuryazarlık seviyesinin düşük olmasının nedenlerinden biri, eğitim sistemimizde finansal konulara yeterince yer verilmemesidir. Liselerde okutulan tarih derslerinde coğrafi keşifler ve sömürgecilik anlatılırken, bu faaliyetlerin finansmanının nasıl sağlandığına dair detaylar genellikle atlanmaktadır. Oysa, 1600'lü yıllarda kurulan devlet imtiyazlı şirketlerin ve ticaret kumpanyalarının hisselerinin nasıl pazarlandığını ve bu pazarlamadan elde edilen sermayenin nasıl değerlendirildiğini anlamadan, küresel siyaseti anlamak mümkün değildir.

Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde yaşanan ekonomik sıkıntıların temelinde de, sermaye birikimini destekleyecek bir kurumsal çerçevenin geliştirilememesi yatmaktadır. Şevket Pamuk'un belirttiği gibi, Osmanlı maliyesi özel girişim sermayesini devletin izin ve himayesine bağımlı kılmıştır. Bu durum, yerli burjuvazinin ve milli finans çevrelerinin oluşmasını engellemiş ve halkımızın bugünkü finansal davranışlarına uzanan bozuk bir düzeni tetiklemiştir.

• Osmanlı Devleti'nde sermaye birikimi kurumsal bankacılık yerine bireysel yollarla sürdürülmüştür.
• Kredi, mevduat, teminat gibi araçların kullanımı yetersiz kalmıştır.
• Sermaye dolaşımı gayriresmi ilişkilere ve sarraflık sistemine bağımlı hale gelmiştir.

Finansal Okuryazarlığın Önemi ve Çözüm Önerileri

Günümüzde de halkımızın sermaye birikimine ve finansmana katılımı hala çok düşük düzeydedir. Bu durum, ülke ekonomimize büyük bir darbe vurmanın yanı sıra, bireylerin kendi refahını da olumsuz etkilemektedir. Warren Buffett'ın dediği gibi, "Eğer uyurken para kazanmanın bir yolunu bulamazsan, ölene kadar çalışırsın." Bu nedenle, finansal okuryazarlığı artırmak ve yatırım yapma alışkanlığını geliştirmek büyük önem taşımaktadır.

Finansal bağımsızlık idealine ulaşmak için, yüksek kazançlar elde etmek tek başına yeterli değildir. Kazancımızın akıllı ve doğru yatırımlara dönüştürülmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, değişen yaşam standartlarının yarattığı daha yüksek masraflar, tasarruf yapmayı zorlaştıracak ve finansal bağımsızlık hayalini uzaklaştıracaktır.

Ülkemizin ve insanımızın ortak refahı, akıllı yatırımdan ve finansman verimliliğinden geçmektedir. Bu nedenle, finansal okuryazarlığı artırmaya yönelik eğitimler düzenlenmeli, yatırım yapma konusunda bilinçlendirme çalışmaları yapılmalı ve finansal piyasalara erişim kolaylaştırılmalıdır.

Önceki yazımızda da değindiğimiz gibi, halkımızın altın gibi "gizli servet" olarak tuttuğu varlıkları ekonomiye kazandırmak ve bu varlıkları daha verimli yatırımlara yönlendirmek gerekmektedir. Bu sayede, hem bireylerin refahı artacak, hem de ülke ekonomisi güçlenecektir.

Unutmayalım ki, finansal okuryazarlık sadece zengin olmak için değil, aynı zamanda daha bilinçli ve bağımsız bir yaşam sürmek için de gereklidir.